Gazeta Festiwalowa – Dzień 4

Alchemik kina

Tegorocznym laureatem nagrody Smok Smoków, przyznawanej przez Krakowską Fundację Filmową za znaczący wpływ na rozwój światowego kina dokumentalnego i animowanego, został Péter Forgács. Ten węgierski artysta medialny i niezależny twórca filmowy najbardziej znany jest z serii nagradzanych filmów „Prywatne Węgry” opartych na amatorskich filmach z lat 30. i 60. XX wieku, dokumentujących życie codzienne, które wkrótce zostanie zniszczone przez wojenną traumę.

Prof. Tadeusz Lubelski, przewodniczący Rady Programowej Krakowskiej Fundacji Filmowej, tak mówi o Laureacie: „Alchemik kina” – tak nazwali Pétera Forgácsa jego amerykańscy monografiści w tytule poświęconego mu tomu. Trafna metafora. Jak alchemicy marzyli o przekształceniu metali nieszlachetnych w złoto, tak Forgács od kilkudziesięciu lat wykorzystuje odnajdywane taśmy rodzinnych filmów, kręconych przez amatorów, do tworzenia filmów montażowych, nadając swym znaleziskom nowe obrazowo-dźwiękowe życie. Stale wzbogacając swą oryginalną formułę found footage – techniki tworzenia filmów z gotowych materiałów nakręconych przez innych autorów, stał się jej niekwestionowanym mistrzem. Już to samo wystarczyłoby za uzasadnienie jego „wkładu w rozwój światowego filmu dokumentalnego”, który definiuje przyznaną mu przez nas nagrodę.

Myliłby się jednak ten kto sądziłby, że Laureat Smoka Smoków jest pogrążony w przeszłości. Dziękując za przyznaną mu nagrodę Péter Forgács skomentował aktualną sytuację na świecie: Żyjemy teraz w trudnych czasach. Jednym z zachodnich mocarstw rządzi błazen, a nie Franklin Delano Roosvelt. Na wschodzie panują czerwoni carowie. W naszych ojczyznach brutalne kłamstwa atakują ludzką godność i prawdę. Wojna kulturowa podkopuje państw i instytucji. Problemem więc nie są tylko bieda, ucisk, pandemia i wyzyskiwanie przyrody, ale także plemienny nacjonalizm. Jest o czym robić filmy.

Rusza Doc Lab Poland

Pod marką KFF Industry na Krakowskim Festiwalu Filmowym odbywają się wydarzenia branżowe przeznaczone dla profesjonalistów filmowych. Jednym z trzonów programu są warsztaty Doc Lab Poland organizowane przez Fundację Filmową im. Władysława Ślesickiego we współpracy z Krakowską Fundacją Filmową. Dzisiaj rusza CEDOC Market oraz prezentacje projektów. Adam Ślesicki, dyrektor Doc Lab Poland, zapowiada czego mogą się spodziewać uczestnicy.

Angelika Ogrocka

Dom w naturze

W greckim słowie „ekologia” (gr. οἶκος (oíkos) ‘dom’ + λόγος (logos) ‘słowo, nauka’) ukrywa się inny, nie mniej ważny wyraz — „dom” . I choć wiele z tegorocznych filmów podejmuje temat natury i naszego miejsca w jej ekosystemie, każdy z reżyserów spogląda na to inaczej. Wszystkie, tak różne i nieoczekiwane perspektywy, sprowadzają się jednak do jednego relewantnego znaczenia — natura to nasz dom i musimy o niego zadbać.

“Pieśni z krainy węgla” to najbardziej zaskakujący akcent. Dokument startujący w konkursie DocFilmMusic to wspomnieniowa biografia nieco zapomnianego już muzyka z NRD. Gerhard Gundermann, nazywany przez przyjaciół Gundim, całe życie był oddanym robotnikiem zapatrzonym w panujący system polityczny. W wolnych chwilach koncertował i czarował publiczność prostymi balladami wypełnionymi tekstami odwołującymi się do ówczesnej rzeczywistości. Jednak pod koniec życia diametralnie zmienił wydźwięk swoich utworów, stając się orędownikiem postaw proekologicznych. Rozwój jego poglądów zaobserwujecie poprzez kolejne tytuły rozdziałów nazwane właśnie jego utworami.

Bardziej odważni i dosłowni w swoich metaforach są reżyserzy krótkich metraży. Indyjska animacja “Brodząc” zabiera nas w podróż do dystopijnej Kalkuty, w której wszyscy cierpią z powodu globalnego ocieplania. Brak jedzenia, zainfekowanie toksynami, zdewastowane miejsca zamieszkania oraz poczucie, że wszystko jest zagrożeniem, powoduje, że mieszkańcy stają się agresywni i walczą ze sobą nawzajem.

Co ma nadejść, jest zaledwie obietnicą, reż. Anna Maria Martena — Kiruna – Nowy wspaniały świat, reż. Greta Stocklassa

Te katastrofalne zmiany klimatyczne, do których doprowadza człowiek, wyraża także dokument z sekcji Docs+Science “Co ma nadejść, jest zaledwie obietnicą”. Kolektyw artystyczny Flatform w krótkiej formie przedstawia leniwe ujęcia cyklu życia małej pacyficznej wyspy, gdzie funkcjonowanie uzależnione jest od pogody, na przemian serwującej powodzie lub susze. Czy to tylko obietnica, czy już widmo groźby?

Znajdziemy również i polską optykę. “W zgodzie” Doroty Bator para staruszków żyje w harmonii z naturą w spokojnej wsi. Rytm ich życia wyznaczają potrzeby pszczół zamieszkujących pasiekę oraz zmiany aury. Jedynymi dźwiękami w filmie są te wydawane przez okoliczną przyrodę. Usiądźcie wygodnie i wsłuchajcie się we wszystkie spadające krople deszczu, szumy wiatru czy brzęczenia owadów. Dokumentalna impresja powstała w ramach projektu Przedszkole Filmowe w Szkole Wajdy. Urocza, magiczna i zapewniająca, że zatęsknicie za latem blisko natury.

Potrzeba bycia blisko natury na pewno nie motywuje decyzji decydentów i deweloperów w kolejnym filmie z sekcji Docs+Science. “Kiruna — Nowy wspaniały świat” to debiutancki dokument czesko-szwedzkiej reżyserki. Niewielka miejscowość za kręgiem polarnym ma zostać całkowicie wysiedlona, aby transformacja w industrialny teren kopalń rudy mogła się ostatecznie dokonać. Jak ze stratą bliskości z naturą, porzucenia miejsca dzieciństwa, a nawet całego dobytku życia poradzą sobie mieszkańcy? I czy człowiek ma prawo odebrać innemu człowiekowi dom zarówno w znaczeniu organicznego miejsca na Ziemi, jak i ogniska domowego założonego z innymi?

Angelika Ogrocka — absolwentka krakowskich uczelni. Pracuje jako redaktorka, a także specjalistka ds. PR-u i marketingu. Na Krakowskim Festiwalu Filmowym od 55. edycji.

Oglądaj online!

Kiruna – Nowy wspaniały świat
3 czerwca, 18:00

Co ma nadejść, jest zaledwie obietnicą
3 czerwca, 18:00

W zgodzie
4 czerwca, 14:00

Pieśni z krainy węgla
4 czerwca, 18:00

Brodząc
5 czerwca, 16:00 + Q&A

Rekomendacje selekcjonerów: Anita Piotrowska

Oglądaj online!

Wykop
3 czerwca, 16:00
5 czerwca, 10:00

Radio KFF 2

Radosław Kosarzycki z portalu pulskosmosu.pl opowiada Patrycji Wanat fascynującą historię kosmodromu Bajkonur – pierwszy sztuczny satelita Ziemi, pierwszy człowiek z kosmosie, ponad tysiąc wystrzelonych rakiet. Te emocjonujące wydarzenia kontrastują ze spokojem pustkowia Kazachstanu, gdzie wielki ośrodek lotów w kosmos został wybudowany. Rozmowa zostałą zainspirowana filmem Bajkonur. Ziemia Andrei Soriniego z sekcji Docs+Science.

Patrycja Wanat – dziennikarka przez 15 lat związana z Radiem TOK FM, laureatka nagrody PISF w kategorii „audycja filmowa” za program „Do zobaczenia”, nominowana do Grand Video Awards za projekt „Prześwietlenie”, obecnie mieszka we Francji, skąd nadaje korespondencje, współpracuje m.in. z Dzień Dobry TVN.

Ranking dziennikarzy

Ahmed Shawky

Three faces of Polish documentaries in Krakow

As a film critic and a festival programmer, I’m used to watching Polish films on regular basis. But what jumps into my head when I hear “Polish cinema”, it’s always feature fictions or animations. Maybe because Poland has an impressive record in both categories, or for any other reason, my experience with Polish documentaries was rather sporadic.

Thanks to the online version of Krakow Film Festival I managed to watch three fresh Polish documentaries back to back, all from the national competition. A thing that would be quite difficult to do in any other circumstances, including attending a real physical edition of the festival.

The first film was Last Knights of The Right Side, a 67 minutes film by third-year student of Łódź film school Michał Edelman. In which, the director gets close to the members of National-Radical Camp brigade from Łódź (ONR). They call themselves the last knights on the right side, but just a quick look at world in other countries, including my own Egypt, tells us clearly they’re not exactly the last.

Edelman plays the game I used to play for protecting myself in my high school hostile masculinity-driven community: get close to the biggest bully. Befriending the ONR local leader, the director managed to shock us with the contradiction of these guys, who might seem nice and friendly in a one-to-one conversation, but can easily turn into a ferocious mass whenever they come together.

With simple structure and plain technique, going back and forth between character interviews and brigade events, the film touches the scary question of how far a human’s savagery can go if allowed to be practiced collectively.

Speaking about “how far?” leads us logically to dictatorship, whose limitless craziness is shown by veteran documentarian Tomasz Wolski in his Visions du Réel winner An Ordinary Country. Using revealed footage that survived after the downfall of Polish communism and its 24k officers + 90k collaborators special service.

It’s shocking how on earth, in a time that we see as very early when it comes to technology, The Big Brother was really there, watching, recording and encircling everyone’s lives. The clarity of some video footage makes is – sadly – aesthetic. And the triviality of some records shows how catastrophic it was when some lady had to interrogated by special service to memorize how many letters of milk her family used to consume per week!

I said “it was”, but what’s viscerally scary about Wolski’s film is extending the straight lines and thinking about how it was with 70s-80s technology, and how it might be now with everyone of us voluntary accepting his/her around the clock “smart” surveillance’s terms and conditions.

The last – and most tender – of the films was Between Us by Dorota Proba in which she goes as simple as three couples talking to each other. But, this simplicity comes with choices: visual choice of utilizing the magic of the close-up, and telling what’s underneath the skin through faces. Also, a narrative choice of questioning time, before and ahead. How did the love start? What remains of it after years? And how lovers deal with the fact that no emotion or feeling is “timeproof”?

Getting the chance to watch these three documentaries didn’t only give me an idea of the contemporary Polish doc scene, but also it reminded me of how we – humans – are similar, our feelings, personal fears and vulnerability to sin are somehow the same, whether in Poland or in Egypt.