Góra

Polska1964dokument14'Pokaz specjalny (2018)

Pomysł tego wyjątkowego filmu zrodził się z lektury książki Marii Kownackiej „Szkoła pod obłokami”. Zafascynowany opowieścią o wiejskiej szkole położonej wysoko w górach Ślesicki wyruszył na jej poszukiwanie. „Jeździłem po Żywieckiem, Sądeckiem – mówił na krótko przed przystąpieniem do realizacji zdjęć – wreszcie w okolicach Piwnicznej znalazłem szkołę i teren, na którym rozegra się mój film. Tymczasowy tytuł Szkoła. Nie będzie to dokument, lecz impresja o uporze człowieka, o jakiejś sile, która wbrew warunkom każe mu spełniać swój obowiązek.” Nauczycielkę zagrała przyszła żona reżysera. Zdjęcia realizowano w ciągu dwóch kolejnych zim w Zaczerczyku, do którego reżyser powrócił kilka lat później realizując swój ostatni dokument, „Chyłe pola”. Powstał film wyjątkowy – współczesna opowieść o Siłaczce. Poruszony nią krytyk filmowy, Janusz Skwara, pisał: Jest w tym filmie – jak zwykle u Ślesickiego – piękno przyrody i szczypta refleksji o uporze ludzkim, o cichym bohaterstwie, którego nikt nie widzi, o conradowskim poczuciu obowiązku. Film jest całkowicie niemy, jedyny komentarz – to naturalne odgłosy i dźwięki. Cała walka bohaterki odbywa się w ciszy i spokoju, które tym bardziej podkreślają jej dramatyczny sens. Pierwsza połowa filmu pokazuje nauczycielkę, która z mozołem pokonując zaspy, kryjąc się przed zamiecią, wspina się do górskiej chaty zamienionej w szkołę. Mija po drodze listonosza, górali zjeżdżających na nartach, gasi pragnienie czerpiąc wodę z górskiego strumienia kubkiem pozostawionym dla wędrowców. Gdy wreszcie dociera do szkoły, rozpala ogień, wyciąga książki z plecaka, okazuje się, że tego dnia do szkoły nie przyszło żadne dziecko. W pustej izbie rozbrzmiewa radio na baterie, jedyny widoczny znak, że nie jest to film opowiadający o wydarzeniach rozgrywających się pod koniec XIX wieku. Nadawane jest słuchowisko dla klas trzecich, według baśni Oskara Wildea’a. Dopiero następnego dnia przed szkołą zaroi się od dzieci. Tym razem to one będą wyglądały nauczycielki wspinającej się do nich, jak co dzień. W 1965 roku „Góra” zdobyła Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Górskich w Trydencie.