Helena Třeštíková otrzyma tegoroczną nagrodę Smoka Smoków na 52nd KFF.
Helena Třeštíková, czeska dokumentalistka i laureatka wielu międzynarodowych festiwali filmowych, w tym Nagrody Europejskiej Akademii Filmowej w 2008 roku za „René”, otrzyma tegoroczną nagrodę Smoka Smoków na 52. Krakowskim Festiwalu Filmowym.
Nagroda przyznawana jest przez Radę Programową Krakowskiej Fundacji Filmowej od 1998 roku za szczególne osiągnięcia w dziedzinie filmu dokumentalnego i animowanego. Jej dotychczasowymi laureatami byli tak znani twórcy jak: Kazimierz Karabasz, Stephen i Timothy Quay, Werner Herzog, Raoul Servais, Allan King, Jerzy Kucia, Albert Maysles czy Jonas Mekas. Czeska reżyserka będzie pierwszą kobietą w tym gronie.
Helena Třeštíková jest absolwentką wydziału filmu dokumentalnego praskiej szkoły filmowej FAMU z 1974 roku. Początkowo chciała zostać projektantką kostiumów, jednak zaraz po ukończeniu studiów wybrała dokument, któremu pozostała wierna do dziś. Specjalizuje się w obrazach dokumentujących długi odcinek czasu, opartych na metodzie „time gathered”. Dotąd nakręciła ponad 50 filmów dokumentalnych – krótko-, średnio- i pełnometrażowych oraz serii telewizyjnych – najczęściej dotyczących relacji międzyludzkich oraz zróżnicowanych problemów społecznych. Od 2002 roku jest profesorem na wydziale filmu dokumentalnego FAMU. Była minister kultury Republiki Czeskiej nakręciła tak znane obrazy dokumentalne jak: „Marcela” (2007), „René”, (2008) i „Katka” (2010). Jej ostatnia produkcja „Prywatny wszechświat” („Private Universe”), będzie miała swoją premierę jeszcze w tym roku.
W 1987 roku ukończyła zrealizowany dla Telewizji Czechosłowackiej cykl „Etiudy małżeńskie”, który przedstawiał życie sześciu młodych par. Reżyserka od momentu ślubu towarzyszyła im przez okres sześciu lat (1980–1986). Dwanaście lat później Helena Třeštíková powróciła do serii, by podążać z kamerą za swoimi bohaterami przez kolejnych 6 lat. Druga odsłona cyklu, „Etiudy małżeńskie po 20 latach: Ivana i Václav” (2005), jest wnikliwym studium instytucji małżeństwa, przedstawiającym historię tytułowej pary praskich architektów.
W 1996 roku rozpoczęła realizację serii filmów dokumentalnych, których bohaterkami uczyniła kobiety. Podobnie jak poprzednio reżyserka posłużyła się metodą długoterminowej obserwacji. Seria tym razem składała się z dziewięciu części, a jedną z nich była „Katka”, której walce o wyjście z uzależnienia od narkotyków Třeštíková towarzyszyła z kamerą przez 14 lat. Film, nagrodzony między innymi Złotą Taśmą na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Montrealu, w samych Czechach obejrzało ponad 10 000 widzów – co otworzyło drogę do stałej obecności dokumentu w tamtejszych kinach. Wcześniejszym przykładem tego nurtu jest „Marcela”, nagrodzona w 2007 roku na Europejskim Festiwalu Filmowym w Sevilli.
Kolejną odsłoną tym razem praktykowanej przez 20 lat metody „time gathered” jest dystrybuowany na całym świecie obraz „René”, przedstawiający historię nastolatka z rozbitej rodziny, późniejszego kryminalisty, który już w wieku 15 lat po raz pierwszy trafił za kratki. René nie ma szans na resocjalizację. Zmiany w jego osobowości spowodowane traumą wyniesioną z domu rodzinnego są zbyt głębokie i trwałe. Jedną z jego ofiar jest sama reżyserka, którą okrada w 1992 roku. Film był wielokrotnie nagradzany na międzynarodowych festiwalach filmowych, m.in.: Nagrodą Europejskiej Akademii Filmowej za najlepszy dokument w 2008 roku, Złotym Gołębiem na DOK Leipzig, nagrodą główną na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Mediolanie oraz International Film Guide Inspiration na East End Film Festival w Londynie.
Helena Třeštíková zostanie uhonorowana nagrodą Smoka Smoków 30 maja br., podczas 52. edycji Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Goście festiwalowi będę mieli okazję zobaczyć retrospektywę jej filmów, połączoną ze spotkaniem reżyserki z publicznością. Natomiast w ramach Industry Zone laureatka poprowadzi otwarty Master Class, podczas którego przybliży jego uczestnikom swój warsztat dokumentalisty.