Do wizyty Jonasa Mekasa – prekursora amerykańskiej awangardy filmowej, przyjaciela takich osobistości jak Andy Warhol czy John Lennon – w Krakowie zostały niecałe trzy tygodnie.
Jonas Mekas, prekursor i przedstawiciel, amerykańskiej awangardy filmowej otrzyma Nagrodę Smok Smoków w uznaniu za wkład w światowe kino. Artysta przyjął nasze zaproszenie i przyjedzie do Polski już za niecałe 3 tygodnie, by odebrać nagrodę podczas jubileuszowego wydania 50. Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Będzie to jego pierwsza wizyta w Krakowie.
Jonas Mekas tak mówi o swojej twórczości: „Od 1950 roku prowadzę pamiętnik filmowy. Przechadzam się z moim Bolexem lub kamerą wideo i reaguję na zmieniającą się rzeczywistość: otoczenie, znajomych, Nowy Jork, pory roku. Są dni, że zarejestruję dziesięć klatek, czasem uda mi się uchwycić dziesięć sekund, a jeszcze kiedy indziej dziesięć minut. Bywa i tak, że nie nakręcę nic…”
Uroczyste wręczenie Nagrody Smok Smoków Jonasowi Mekasowi będzie miało miejsce
1 czerwca w kinie Kijów.Centrum. Po ceremonii odbędzie się pokaz filmów Laureata, na który złożą się:
· Sceny z życia Andy Warhola
W ciągu festiwalowego tygodnia będą miały miejsce kolejne odsłony retrospektywy filmów Mekasa oraz jego spotkania z publicznością.
RETROSPEKTYWA FILMÓW JONASA MEKASA PODCZAS 50. KFF:
KLATKA (THE BRIG) USA 1964, 68’
Filmowy zapis spektaklu wystawionego w Nowym Jorku przez grupę The Living Theatre, w reżyserii Judith Maliny i Juliana Becka. Przedstawienie oparte na antymilitarnej sztuce Kennetha H. Browna prezentuje jeden dzień z życia grupy więźniów torturowanych przez nadzorujących ich strażników. Zarejestrowany spektakl przypomina dokument zrealizowany w prawdziwym więzieniu (film otrzymał pierwszą nagrodę na festiwalu w Wenecji w sekcji dokumentu), dając wrażenie uczestnictwa w okrutnym eksperymencie.
SCENY Z ŻYCIA ANDY WARHOLA (SCENES FROM LIFE OF ANDY WARHOL. FRIENDSHIPS AND INTERSECTIONS), USA 1982, 37’
Film rozpoczyna się w 1966 roku koncertem grupy Velvet Underground, a kończy w 1987 mszą w intencji Andy’ego Warhola odprawianą w katedrze św. Patryka. Pomiędzy tymi wydarzeniami Mekas przedstawia Warhola nie tylko podczas pracy czy w otoczeniu sławnych osobistości, ale także w czasie prywatnych przyjacielskich spotkań.
WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO, JOHN (HAPPY BIRTHDAY TO JOHN), USA 1996, 18’
Film przedstawia urodziny Johna Lennona, przyjęcie u producenta muzycznego Allena Kleina oraz koncert w Madison Square Garden Lennona i Yoko Ono. Dynamiczne, pełne entuzjazmu i muzyki sceny kontrastują z ostatnią sekwencją filmu, czuwaniem tłumu w Central Parku po śmierci Lennona z rąk zamachowca.
PO TEJ STRONIE RAJU (THIS SIDE OF PARADISE. FRAGMENTS OF AN UNFINISHED BIOGRAPHY), USA 1999, 35’
Obraz letnich wakacji dzieci Jackie Kennedy oraz jej siostry Lee Radziwill w nadmorskiej miejscowości Montauk. Siostra Jacqueline Kennedy wynajęła od Andy’ego Warhola na kilka letnich sezonów jeden ze starych domów, gdzie Jonas Mekas został zaproszony ze swoją kamerą. Film jest nie tylko zapisem beztroskich letnich wakacji, ale przede wszystkim obrazem idylli czasu dzieciństwa.
ZEFIRO TORNA, CZYLI SCENY Z ŻYCIA GEORGE’A MACIUNASA (ZEFIRO TORNA: SCENES FROM LIFE OF GEORGE MACIUNAS) USA 1992, 34’
Obraz poświęcony George’owi Maciunasowi, litewskiemu artyście, fundatorowi ruchu Fluxus. Film zawiera m. in. sceny z lat 50. nakręcone w jego domu rodzinnym, działania artystyczne Fluxusu z lat 60., spotkania przyjacielskie artystów awangardowych, a także obrazy ze szpitala krótko przed śmiercią Maciunasa. Spoza kadru słyszymy głos Jonasa Mekasa odczytującego własne zapiski dotyczące przyjaciela, sporządzone w ostatnich miesiącach jego życia, oraz madrygał Zefiro Torna Monteverdiego, ulubionego kompozytora Maciunasa.
LOST, LOST, LOST, USA 1976, 178’
Mekas określił ten obraz jako oddający „nastroje przesiedleńca, który jeszcze nie zapomniał ojczystego kraju, ale nie zyskał nowego”. Dwie pierwsze części poświęcone są litewskim emigrantom, którzy na przełomie lat 40. i 50. wciąż żyli nadzieją powrotu do wolnej ojczyzny. Kolejne części powstają już po opuszczeniu zamkniętej społeczności przesiedleńców. W nadziei na asymilację Mekas przenosi się na Manhattan, gdzie rejestruje tętniące życiem miasto oraz pierwsze wspólne przedsięwzięcia artystyczne z nowojorskimi artystami.
WALDEN, USA 1969, 180’
Pierwszy filmowy dziennik Mekasa prezentuje obrazy nakręcone w latach 1964-68 ułożone chronologicznie według następstwa kolejnych pór roku. Tytuł filmu, nawiązujący do pracy H.D. Thoreau, przywołuje ideę alternatywnej wobec społeczeństwa kapitalistycznego wspólnoty, jaką w filmie Mekasa tworzą artyści. Liczne portrety przyjaciół i znajomych reżysera składają się na prywatną kronikę z życia awangardy, której bohaterami są m.in. Stan Brakhage, Allen Ginsberg, P. Adams Sitney, Jack Smith, Gerard Malanga, Hans Richter.
LIST Z GREENPOINT (A LETTER FROM GREENPOINT), USA 2005, 80’
Zapis przeprowadzki Mekasa z dzielnicy SoHo, w której spędził blisko trzydzieści lat życia, do Greenpointu na Brooklynie. Mekas zaznajamia się z nowym miejscem i jego mieszkańcami, odwiedzając okoliczne puby, kościoły i ulice, a także poznając redakcję kulturalnego miesięcznika „Brooklyn Rail”. Artysta uznaje ów film za swoje pierwsze prawdziwe dzieło zrealizowane za pomocą kamery wideo, która staje się dla niego „przedłużeniem oka i ciała”.
KIEDY SZEDŁEM PRZED SIEBIE, WIDZIAŁEM KRÓTKIE MGNIENIA PIĘKNA (AS I WAS MOVING AHEAD, OCCASIONALLY I SAW BRIEF GLIMPSES PF BEAUTY), USA 2000, 320’
W imponujących rozmiarów dziele Mekas rejestruje banalne chwile rodzinnego szczęścia, prywatne święta, proste i codzienne czynności, życie bez dramaturgicznych zwrotów i napięć. W tym, co pozornie nieznaczące, ukryte są bowiem „małe fragmenty raju”, które stanowią jedyną istotną wartość w życiu czy – jak powie sam twórca – jego esencję.
13 z 365 (13 FROM 365 DAY PROJECT), USA, 60’
Mekas zainspirowany zbiorem Petrarki Canzoniere, obejmującym 366 utworów, nakręcił 365 krótkich filmów wideo portretujących każdy dzień 2007 roku. Filmy, będące zapisem prywatnego życia twórcy, są poświęcone drobnym codziennym przyjemnościom, celebracji urody życia oraz małym świętom odkrywanym w powszedniości. Mekas udostępniał swe filmy na bieżąco za pośrednictwem Internetu. 13 from 365 Day Project jest wyborem 13 filmów z 30-godzinnego materiału.
Harmonogram pokazów
Pokaz 1 – Kijów.Centrum: 1.06 / 18.00
Pokaz 2 – ARS Reduta: 2.06 / 17.30
Pokaz 3 – ARS Reduta: 3.06 / 17.30
Pokaz 4 – ARS Reduta: 4.06 / 17.30
Pokaz 5 – ARS Reduta: 5.06 / 15.00
Pokaz 6 – Kino Pod Baranami: 5.06 / 19.30