Wydarzenia o których słyszy się w mediach, ale opowiedziane z osobistej perspektywy bohaterek i bohaterów. Historie z miejsc, do których rzadko zaglądamy i nowe spojrzenie na to, co wydawało się doskonale znane. Czternaście wyjątkowych, czasem niezwykle przejmujących opowieści znalazło się w międzynarodowym konkursie dokumentalnym 64. Krakowskiego Festiwali Filmowego, wśród nich dwie produkcje z Polski.
“Zabierzemy naszych widzów w podróż do miejsc rzadko uczęszczanych albo nieopowiedzianych do końca – w historii i medialnych przekazach. Od stanu wojennego w Polsce i epoki AIDS w Berlinie Zachodnim przez rozwibrowany Neapol i Rosję na podsłuchu aż po Amerykę w kryzysie opioidowym czy Japonię „znikających ludzi”. Spotkamy bohaterów żyjących na co dzień za zamkniętymi drzwiami politycznych zakazów, strzeżonych granic, rodzinnych tajemnic”. – komentuje Anita Piotrowska, krytyczka filmowa, kuratorka sekcji dokumentalnej Krakowskiego Festiwalu Filmowego.
Polityczne zakazy
W Rosji ci, którzy głoszą prawdę, uznawani są za agentów obcego wywiadu. Na przykład dziennikarze „Nowej Gaziety”, która pół roku przed inwazją na Ukrainę otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla. Łącząc oficjalne i nieoficjalne zapisy, głównie anonimowych autorów, film “O karawanie i psach” (reż. Askold Kurov, Anonymous) dokumentuje heroiczną pracę rosyjskich dziennikarzy, ich dylematy związane z emigracją, cenzurą czy autocenzurą oraz nieliczne przejawy opozycyjnego ducha w tamtejszym społeczeństwie.
Ruhollah Zam, represjonowany dziennikarz z Teheranu, był zmuszony wyjechać z rodziną do Francji, lecz nawet tu musi żyć w konspiracji. Reżyserka “Syna mułły” Nahid Persson towarzyszy mu podczas zdalnej pracy i w codziennym strachu. Okazuje się, że międzynarodowa sieć aktywistów jest infiltrowana przez irański reżym.
Tytuł tegorocznego zwycięzcy festiwalu IDFA, “1489” to numer, jakim oznaczono zaginionego w akcji armeńskiego żołnierza walczącego z Azerami o Górski Karabach w 2020 roku. Podczas gdy rodzina próbuje odnaleźć ciało studenta, jego siostra Shoghakat Vardanyan za pomocą smartfona rejestruje proces poszukiwań i emocje, jakie im towarzyszą.
Stan wojenny, wprowadzony w Polsce 13 grudnia 1981 roku, wymierzony był w ruch „Solidarność”, ale miał też inne oblicza. Korzystając wyłącznie z materiałów archiwalnych, film “Rok z życia kraju” autorstwa Tomasza Wolskiego zagląda za kulisy tamtych politycznych wydarzeń. Podważa zmitologizowany obraz polskiego społeczeństwa jako ofiary systemu.
Strzeżone granice
Kiedy palestyński filmowiec Mohamed Jabaly został zaproszony do Norwegii, nie miał pojęcia, że będzie zmuszony spędzić tam siedem lat. Nie mógł powrócić do Gazy, bo Izrael zamknął właśnie jedyne przejście graniczne z Egiptem. Powstała z tego tragikomiczna opowieść o palestyńskim losie. “Życie jest piękne” w obliczu aktualnych wydarzeń zyskuje nowy, przejmujący sens.
Runa, 16-letnia Kurdyjka, uciekła z Iraku przed atakami ISIS i wraz z rodziną utknęła na polsko-białoruskiej granicy. W końcu udało jej się dotrzeć do Polski, musiała jednak dorosnąć w przyspieszonym tempie. Film “Drzewa milczą” w reżyserii Agnieszki Zwiefki towarzyszy niepewnym losom rodziny, lecz na pierwszym planie znalazł się portret nastolatki. Poznajemy ją bliżej za sprawą animowanych rysunków jej autorstwa.
O czym mówią rosyjscy żołnierze, kiedy dzwonią z frontu do domów? Rozmowy telefoniczne, jakie ukraińskie służby specjalne nagrywały w pierwszym półroczu wojny, przedstawiają zupełnie inny obraz niż tworzony przez kremlowską propagandę. Podsłuchane wypowiedzi zostają w filmie “Przechwycone” autorstwa Oksany Karpovych zderzone z zapisem tego, co pozostawili za sobą barbarzyńscy najeźdźcy. W zestawieniu z postapokaliptycznymi widokami tworzą studium zniewolenia i konformizmu.
Przez kilka lat autorzy nagrodzonego na Slamdance filmu “Dziedzictwo” (reż. Matt Moyer, Amy Toensing) towarzyszyli rodzinie z Appalachów, regionu wyeksploatowanego i dotkniętego kryzysem opioidowym. Wnikliwie i z empatią pokazują sytuację najmłodszej generacji, już na starcie obciążonej biedą i wszechobecnością uzależniających substancji. Poznajemy rezolutnego Curtisa, gotowego wyrwać się z zaklętego kręgu, który pochłania jego najbliższych.
Ciretta żyje na ulicach starego Neapolu, głównie z kradzieży i prostytucji. Jest też ulicznym śpiewakiem oraz wyznawcą lokalnego kultu maryjnego. Podążając za bohaterem “Ewangelii wg Ciretty” (reż. Caroline von der Tann) poznajemy barwną społeczność, która resztkami sił broni się przed turystyfikacją, gentryfikacją i covidem. W towarzystwie bożego prostaczka odwiedzamy miejsca, które wydają się znajdować poza granicami turystycznych spojrzeń, gdzie plebejska religijność miesza się z pogodą ducha i międzyludzką solidarnością.
W Japonii działają wyspecjalizowane firmy, które pomagają ludziom rozpłynąć się w powietrzu. Uciekinierzy mogą zostawić za sobą wszystko i rozpocząć zupełnie nowe życie gdzieś indziej. Film “Zniknąć bez śladu” (reż. Andreas Hartmann, Arata Mori) śledzi kilka takich ucieczek – z perspektywy uciekinierów, ich bliskich, jak i tych, którzy organizują zniknięcia, balansując na granicy prawa.
Rodzinne tajemnice
Uznany szwedzki reżyser Roy Andersson miał trzech braci, ale ich drogi w pewnym momencie dramatycznie się rozeszły. Stojąca za kamerą “Braci Andersson” córka jednego z nich w intymny i zarazem bezkompromisowy sposób prześwietla historię rodziny, naznaczoną przez uzależnienia i konflikty. Kręcąc film, Johanna Bernhardson chciałaby zjednoczyć skłóconych przez lata krewnych, ale kieruje też obiektyw na siebie.
Przez 10 lat Isabela Tent śledziła losy młodej dziewczyny, która jako nastolatka urodziła dziecko w związku z dużo starszym mężczyzną. Film “Gdzie jest Alicja? jest historią kolejnych zniknięć tytułowej bohaterki – wrażliwej dziewczyny i artystki, desperacko poszukującej własnej drogi i uciekającej przed swoimi demonami.
Reżyser nagrodzonej w Locarno “Monogamii” obserwuje swoich rodziców, których związek dawno temu się wypalił, co matka próbuje zrekompensować sobie zakupoholizmem. W filmie Ohad Milsteina inicjuje psychodramę z ich udziałem, a jednocześnie testuje własny związek, który także zaczyna popadać w rutynę. Czy monogamia nadal jest najlepszą formą związku?
Bohater “Baldiga – Wyzwolone serce” (reż. Markus Stein) zdawał się nie mieć żadnych tajemnic, choć pozostawał zagadką dla swojej rodziny, którą opuścił jako młody chłopak, by wyjechać do stolicy Niemiec. Berlin Zachodni lat 80. był europejskim centrum subkultury LGBTQ+, a jej współtwórcą i kronikarzem stał się Jürgen Baldiga – fotografik, poeta i aktywista. Z pozostawionych przez niego archiwaliów powstała rozedrgana opowieść o nim samym i o środowisku żyjącym w cieniu epidemii AIDS.
Filmy w międzynarodowym konkursie dokumentalnym
- 1489, reż. Shoghakat Vardanyan, Armenia, 76’, 2023
- Baldiga – Wyzwolone serce / Baldiga – Unlocked Heart, reż. Markus Stein, Niemcy, 90’, 2024
- Bracia Andersson / The Andersson Brothers reż. Johanna Bernhardson, Szwecja, Finlandia, 84’, 2024
- Drzewa milczą / Silent Trees, reż. Agnieszka Zwiefka, Polska, Niemcy, Dania, 84’, 2024
- Dziedzictwo / Inheritance, reż. Matt Moyer, Amy Toensing, USA, 83’, 2024
- Ewangelia wg Ciretty / The Gospel According to Ciretta, reż. Caroline von der Tann, Włochy, 73’, 2024
- Gdzie jest Alicja? / Alice On & Off, reż. Isabela Tent, Rumunia, 84’, 2024
- Monogamia, reż. Ohad Milstein, Izrael, Niemcy, 73’, 2023
- O karawanie i psach / Of Caravan And The Dogs, reż. Askold Kurov, Anonymous, Niemcy, 89’, 2024
- Przechwycone / Intercepted, reż. Oksana Karpovych, Kanada, Francja, Ukraina, 93’, 2024
- Rok z życia kraju / A Year In the Life of the Country, reż. Tomasz Wolski, Polska, 85’, 2024
- Syn mułły / Son of the Mullah, reż. Nahid Persson, Szwecja, 100’, 2023
- Zniknąć bez śladu / Johatsu – Into Thin Air , reż. Andreas Hartmann, Arata Mori, Niemcy, Japonia, 86’, 2024
- Życie jest piękne / Life Is Beautiful, reż. Mohamed Jabaly, Norwegia, 93’, 2023
Karnety na 64. Krakowski Festiwal Filmowy już w sprzedaży!
Krakowski Festiwal Filmowy jest na ekskluzywnej liście wydarzeń filmowych kwalifikujących do Oscara® w kategoriach krótkometrażowych (fabuła, animacja, dokument) oraz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, a także rekomenduje do Europejskiej Nagrody Filmowej w tych samych kategoriach.
Festiwal realizowany jest ze środków: Gminy Miejskiej Kraków, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Programu Kreatywna Europa Komisji Europejskiej, Województwa Małopolskiego, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Współorganizatorem jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
64. Krakowski Festiwal Filmowy odbędzie się w kinach od 26 maja do 2 czerwca 2024 roku oraz online na KFF VOD od 31 maja do 16 czerwca 2024 roku.