Młody irlandzki bard, awangardowa artystka, chimeryczny muzyk i tajemnicza gwiazda R&B, a do tego kultowy musical, legendarna opera, transowe tańce, andaluzyjskie dźwięki i koncerty na emigracji. Międzynarodowy konkurs dokumentalny DocFilmMusic zamieszkują artystyczne dusze wsłuchujące się w siebie i melodie płynące ze świata. Dziewięć znakomitych tytułów ubiegających się o Złoty Hejnał będzie można zobaczyć na przełomie maja i czerwca podczas 65. Krakowskiego Festiwalu Filmowego.
Po raz kolejny przekonamy się jak wiele można opowiedzieć w filmie muzycznym. Tematem mogą być nie tylko dramatyczne losy wznoszenia się i upadania gwiazd, ale także podglądanie fascynującego procesu twórczego, czy współudział w nieweryfikowalnych szkiełkiem i okiem rytuałach. Artysta nie tworzy w izolacji, toteż filmy muzyczne są również swego rodzaju raportem o stanie świata kiedyś i dziś – komentuje dyrektor festiwalu Krzysztof Gierat.
Artystyczne dusze
Oto artystka totalna, której wokalno-performerska twórczość nigdy nie dawała się łatwo zaklasyfikować. Mówi się, że głos Meredith Monk wyraża to, co niewyrażalne, a jej muzyka pochodzi z innej planety. W filmie “Meredith Monk – portret w kawałkach” hołd amerykańskiej artystce oddaje między innymi Björk, Philip Glass czy David Byrne. Jednak jej początki nie wydawały się zapowiadać tak ogromnego sukcesu. Ponad pół wieku temu, kiedy zaczynała występować, musiała wywalczyć sobie własne miejsce na scenie – jako performerka i kobieta. Dokument duetu Billy Shebar i David Roberts jest kolażem niezwykłych aktywności i osobistych przemyśleń Monk, konfrontującej się ze swoją przeszłością i nieuchronnym przemijaniem.
W przeszłość zabierają widzów również twórcy dokumentu “Inna droga Jackie Shane”. Lucah Rosenberg-Lee i Michael Mabbot wykorzystują szczere rozmowy telefoniczne przeprowadzone tuż przed śmiercią swojej bohaterki, by opowiedzieć jej przejmującą historię. „Urodziłam się, ale nigdy nie żyłam” – wyznaje afroamerykańska wokalistka R&B, którą pod koniec lat 50. transfobia i rasizm wygnały z USA do Kanady. Niektórzy widzieli w Jackie Shane drugiego Little Richarda, który swoim niesamowitym głosem porywał tłumy, ona jednak była nie tylko utalentowaną wokalistką, ale i androgyniczną osobowością ukrywającą swoją nieheteronormatywną tożsamość. Po latach wykonawczyni przeboju „Any Other Way” stała się symbolem odwagi wyprzedzającej swoją epokę, choć mającej też swoją cenę.
O nieco innych kosztach, jakie ponoszą wrażliwi artyści, traktuje dokument “David Keenan – słowa na płótnie”. W jego muzyce i tekstach słychać prawdziwą Irlandię – tę dzisiejszą, niewolną od lokalnych problemów, oraz tę zapisaną w tradycji i pejzażu. A także osobistą biografię, której kręte drogi zaprowadziły chłopaka z gitarą akustyczną i wrażliwego samouka do wielkich sal koncertowych. Reżyser Paddy Hayes portretuje Davida Keenana w momencie dla niego przełomowym, gdy osiągnąwszy sukces próbuje zachować własną indywidualność w warunkach dzisiejszego rynku muzycznego. Kamera przez półtora roku podąża za irlandzkim bardem, docierając do korzeni jego twórczości i kreśląc jego intymną sylwetkę.
W bohaterze dokumentu Simony Constantin trudno dostrzec wrażliwca. W rumuńskiej wiosce Clejani powstał niegdyś legendarny zespół Taraf de Haïdouks, znany z żywiołowych koncertów, ale również ze światowego kina i znajomości chociażby z Johnnym Deppem. Po rozpadzie grupy wirtuoz skrzypiec Gheorghe „Caliu” Anghel próbuje z nowym składem i pod innym szyldem powrócić do czasów świetności, choć nie pomaga mu w tym jego wybuchowa i despotyczna osobowość. “Rozterki skrzypka Caliu” to pełnokrwisty portret genialnego artysty i trudnego człowieka, złożony z barwnych wspomnień, dalekosiężnych planów i obserwacji romskiej codzienności.
Brzmienie świata
Andaluzyjska prowincja Huelva słynie z tego, że pielęgnuje swoją tradycyjną muzykę, czasem wzgardzaną i uznawaną za plebejską wersję flamenco. Tymczasem fandango stanowi osobny styl, w dodatku ciągle żywy wśród lokalnych mieszkańców, uprawiany również przez kobiety. Czarno-biały film Remedios Málvarez Báez i Arturo Andujara z etnograficzną starannością bada historię, specyfikę i odmiany tego gatunku, rejestrując występy w tawernach, uliczne rytuały i bardzo fachowe dysputy. “Fandango” to zapis niezwykłej i ponadczasowej fascynacji gatunkiem, po który sięga także najmłodsze pokolenie, wykonując je na nieco nowocześniejszą modłę.
Młody, indonezyjski muzyk Anggi wychowywał się na Jawie Zachodniej, gdzie jedną z form artystycznej i duchowej ekspresji jest Reak. To sztuka, w której uczestnicy wpadają w trans i łączą się z duchami swych przodków. Bohater “Kosmicznej równowagi” ma zostać liderem grupy praktykujących, ale jej uczestnicy zaczynają kwestionować przywództwo adoptowanego mężczyzny. Wątpliwości pojawiają się też u przyszłych teściów Anggiego, którym nie podoba się jego brak wykształcenia i niepoważny zawód. Co można zrobić w obliczu piętrzących się trudności? Oddać wielogodzinnemu transowi i wystąpić na słynnym duńskim festiwalu Roskilde. Andreas Johnsen zrealizował film o pasji, tradycji, tożsamości i kosmicznej energii, którą daje muzyka.
Istnieją zjawiska, o których nie śniło się badaczom popkultury – czymś takim był sceniczny musical „The Rocky Horror Show”, a potem jego kolejne, jeszcze bardziej zdumiewające wcielenie ekranowe. Po londyńskim i nowojorskim sukcesie ekscentrycznego przedstawienia, Jim Sharman nakręcił film, który najpierw przyniósł klapę, potem zyskał status kultowy, a w końcu podbił box office. W 50. rocznicę jego premiery dokument “Rocky Horror: w tym szaleństwie jest metoda” Andreasa Zerra opowiada brawurową historię powstania i całej fanowskiej otoczki „Rocky Horror Picture Show”, które nadal skupia wokół siebie rzesze wiernych wyznawców.
Kiedy światowej sławy chiński artysta i aktywista bierze się za wystawianie klasycznej opery można być pewnym, że będzie to interpretacja rewolucyjna. W filmie “Ai Weiwei i Turandot” oglądamy proces powstawania spektaklu na deskach Opery Rzymskiej z udziałem wybitnych artystów z różnych kultur i krajów. W obrazie Maxima Derevianko najciekawszy okazuje się sposób, w jaki Ai Weiwei ożywia dzieło Pucciniego odniesieniami do współczesnego świata. Wprowadzając do libretta temat kryzysu uchodźczego, pandemii czy wojny w Ukrainie, raz jeszcze okazuje się twórcą, który wierzy, że sztuka może wpływać na rzeczywistość.
Temat, który w operze Ai Weiweia zostaje jedynie zaznaczony, wybrzmiewa w pełni w “Solistach z Kijowa”. Muzycy z kijowskiej orkiestry zaczynali trasę koncertową po Włoszech kiedy dowiedzieli się o pełnoskalowej inwazji na Ukrainę. Z dnia na dzień stali się uchodźcami, lecz nie przerwali występów. Ruszyli w podróż po Europie, by ze zmienionym programem muzycznym wyrazić swój sprzeciw wobec rosyjskiego barbarzyństwa i zamanifestować solidarność z rodakami. Film Tronda Kviga Andreassena jest zapisem zmieniających się emocji, trudnych dylematów i zróżnicowanych losów ludzkich w pierwszych miesiącach wojny. Każdy z bohaterów musi teraz na nowo zdefiniować swoją rolę jako artysta i obywatel.
Posłuchajcie artystów i artystek z dokumentów zaproszonych do konkursu i sekcji specjalnych.
Filmy w międzynarodowym konkursie muzycznym
- Ai Weiwei i Turandot / Ai Weiwei’ s Turandot, reż, Maxim Derevianko, Włochy, USA, 78’, 2025
- David Keenan – słowa na płótnie / David Keenan – Words on Canvas, reż. Paddy Hayes, Irlandia, 70’, 2024
- Fandango, reż. Remedios Málvarez Báez, Arturo Andujar, Hiszpania, 87’, 2024
- Inna droga Jackie Shane / Any Other Way: The Jackie Shane Story, reż. Lucah Rosenberg-Lee, Michael Mabbot, Kanada, 99’, 2024
- Kosmiczna równowaga / Cosmic Balance, reż. Andreas Johnsen, Dania, Indonezja, 77’, 2025
- Meredith Monk – portret w kawałkach / Monk in Pieces, Billy Shebar, David Roberts, USA, 94’, 2025
- Rocky Horror: w tym szaleństwie jest metoda / Sane Inside Insanity: The Phenomenon of Rocky Horror, reż. Andreas Zerr, Niemcy, 100’, 2025
- Rozterki skrzypka Caliu / Caliu Nothing Else, What More Could I Do?, reż. Simona Constantin, Rumunia, 90’, 2025
- Soliści z Kijowa / Kyiv Soloists, reż. Trond Kvig Andreassen, Norwegia, Ukraina, Holandia, 87’, 2025
Insiderskie karnety na 65. Krakowski Festiwal Filmowy już w sprzedaży!
Krakowski Festiwal Filmowy jest na ekskluzywnej liście wydarzeń filmowych kwalifikujących do Oscara® w kategoriach krótkometrażowych (fabuła, animacja, dokument) oraz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, do Europejskiej Nagrody Filmowej w tych samych kategoriach, a także kwalifikuje do nagród BAFTA.
Krakowski Festiwal Filmowy organizowany jest przy wsparciu finansowym Miasta Kraków, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Programu Kreatywna Europa MEDIA oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Współorganizatorem jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
65. Krakowski Festiwal Filmowy odbędzie się w kinach od 25 maja do 1 czerwca 2025 roku oraz od 30 maja do 15 czerwca online na KFF VOD.