Przeszłość zatrzymana w archiwaliach i wykreowana w studio, teraźniejszość łapana na gorąco, z bliska, przyszłość wymyślona w scenariuszach, zręcznie przenoszona na plan lub tworzona przez nieskrępowaną wyobraźnię animatorek i animatorów. Siłą międzynarodowego konkursu filmów krótkometrażowych jest jego różnorodność, od tej gatunkowej po tematyczną. W tym roku do konkursu zaproszono trzydzieści osiem filmów, w tym cztery polskie tytuły.
Aż dwadzieścia dwie premiery światowe, sześć międzynarodowych i dziesięć polskich będzie można zobaczyć w międzynarodowym konkursie filmów krótkometrażowych. Każdy z trzydziestu ośmiu filmów ma szansę na Złotego Smoka, rekomendację do Europejskiej Nagrody Filmowej oraz uproszczoną drogę do oscarowych nominacji.
Filmy dokumentalne
Zgłoszeń napłynęło chyba rekordowo dużo, a i mam wrażenie, że te krótkometrażowe filmy stają się coraz dłuższe. Czy da się wskazać wśród nich jakieś dominujące tematy? Niezmiennie – niestety – są to wojny i związane z nimi historie uchodźcze, a także straty osób bliskich. To potrzeba młodych ludzi sięgania do własnych korzeni – najczęściej poprzez domowe archiwa. To protesty i nieustająca walka o godność i prawa człowieka – w najróżniejszych zakątkach globu. To wreszcie intymne opowieści rodzinne – zwłaszcza relacje dziecięco-rodzicielskie. Wybrana dwunastka to crème de la crème zgłoszeń, a także odzwierciedlenie tych wyróżniających się tendencji. – podsumowuje Maciej Gil, filmoznawca, selekcjoner KFF.
Po archiwalne materiały szczególnie często sięgają twórcy dokumentów. W filmie “Autyzm o sobie” reżyserka Janet Harbord wydobywa nakręcony w 1957 roku w londyńskim szpitalu materiał rejestrujący nietypowo zachowujące się dzieci. Po latach, trzy dorosłe osoby w spektrum autyzmu obejrzały i uzupełniły archiwalne nagranie o swój komentarz na temat młodych pacjentów. Znalezione przez dwóch włoskich reżyserów Francesco Bovara i Giovanniego Merlini archiwalia wykorzystane w dokumencie “Wzloty i upadki włoskiego klubu piłkarskiego” wybiegają daleko poza historię tytułowego klubu. Opowieść o drużynie splata się z narracją polityczną, pokazującą z unikatowej perspektywy najkrwawsze i najbardziej brutalne lata w historii Włoch.
Pod koniec lat 80. zespół ukraińskich filmowców odbył kilka wypraw do odległych zakątków Syberii. W 2022 roku w trakcie trwającej inwazji Rosji na Ukrainę w Kijowie odkryto nieznane wcześniej materiały filmowe z tych podróży. To cenne znalezisko staje się punktem wyjścia dla eseju filmowego “Gdzie kończy się Rosja?” (reż. Oleksiy Radynski) na temat rosyjskiego imperializmu, niszczenia środowiska i gnębienia rdzennej ludności w rosyjskich koloniach. Z kolei nagrywane przez Katherine Bisquet materiały mogą stać się w przyszłości cennym źródłem informacji obrazującym brutalność kubańskiej policji i fasadowość tamtejszego sądu, który niesłusznie skazał popularnego rapera Denis Solísa na osiem miesięcy więzienia. W następstwie tych wydarzeń aktywiści rozpoczęli strajk głodowy. “San Isidro” to wstrząsający zapis tamtych zdarzeń.
Kuby nie opuszczamy w “Babylonii”. Film autorstwa Dudy Gambogi zabiera nas na największe drag show w całej prowincji. Dwudziestodwuletnia Elizabeth de Victória ma przed sobą długo oczekiwany debiut na tamtejszej scenie. Podobne emocje towarzyszą pewnie początkującym literatom. Esej dokumentalny “Syndrom pustej kartki” (reż. Jānis Ābele, Toms Šķēle) bada proces twórczy powstawania książki od pierwszej myśli pisarza po wydruk maszynopisu.
Niecodzienną formę, stylizowaną na baśń ma “Dobry umysł rośnie w ciernistych miejscach”. Reżyserka Katarína Gramatová stworzyła poetycką przypowieść o dorastaniu. Adam to dwunastoletni chłopiec mieszkający na słowackiej wsi. Jest miejscowym drwalem, a ponadto ima się różnych dorywczych zajęć. Chociaż nie ma w życiu lekko, potrafi wszędzie dostrzegać piękno. Mimo licznych przeszkód wiary w lepszą przyszłość nie traci też para z “Dumy matki” (Shiva Krish). Srija, transpłciowa kobieta z małego miasta na południu Indii, stara się o prawne uznanie swojego małżeństwa. Niestety, walka o sprawiedliwość, zainteresowanie mediów i nieprzychylność wielu osób kładą się cieniem na jej związku. Ale nawet wtedy bohaterka może liczyć na wsparcie matki. O innym wymiarze macierzyństwa opowiada polski tytuł. Bohaterka “Łodzi podwodnej” przechodzi kryzys. Reżyserka Oliwia Zakrzewska samodzielnie wychowuje dwuletniego syna. Walcząc z depresją, usiłuje na różne sposoby szukać pomocy: w poradniach psychologicznych, w kościele, na Tinderze.
O kryzysach i trudnościach opowiadają kolejne trzy dokumenty zaproszone do konkursu. W “Dezercji” (reż. Emil Ahlhelm, Konradin Schuchter) chodzi o wojnę ukraińsko-rosyjską. Jeśli jesteś uznawany za mężczyznę, na wojnie masz tylko dwie opcje: zostać i walczyć albo wyjechać, by chronić swoje życie. Nie każdy chce oddać życie za ojczyznę i każdy powinien mieć do tego prawo. Tytułowy bohater filmu “Don Benjamin” w reżyserii Ivana Zahínosa razem z rodziną żyją dzięki skarbom amazońskiej dżungli. Niestety, na skutek regularnej wycinki lasów pod działalność rolniczą, powierzchnia zielonych płuc ziemi zaczyna się drastycznie zmniejszać. Do Ameryki Południowej przenosi nas też “Emilio Barreto: anioły i demony” (reż. Cris Arana). To wstrząsająca historia człowieka, który w czasach reżimu paragwajskiego dyktatora Alfredo Stroessnera, spędził trzynaście lat w więzieniu, mimo że nigdy nie został osądzony za żadne przestępstwo. Starszy mężczyzna wraca wspomnieniami do czasów okrutnego reżimu.
Filmy animowane
Ich wspólnym mianownikiem jest bardzo subiektywna, wyrazista wizja artystyczna i niezwykle zróżnicowany język filmowy. Każdy z filmów tworzy oryginalny, immersyjny i unikatowy świat opowieści, który silnie oddziałuje na emocje widza. Można więc powiedzieć, że to co wyjątkowe dla tegorocznej selekcji animacji, to autorski punkt widzenia. Czy po ponad stu latach kina, w tym animowanego, można zaskoczyć widza czymś nowym? Myślę, że filmy animowane w tegorocznych konkursach udowadniają, że tak. – podsumowuje Wiola Sowa, animatorka, kuratorka animacji.
Dokumenty zanurzały się w przeszłości i przyglądały teraźniejszości. W animacji można popuścić wodzę fantazji i stworzyć baśniowe opowieści czy futurystyczne wizje, tego co dopiero może nadejść. We “Wspomnieniach ciemnej chmury” wszystkie przeżycia i doświadczenia zapisywane są w wirtualnej chmurze. Postać z animacji Seung-hee Jung pewnego dnia traci swoje obrazy z przeszłości. Ze stratą zmaga się też bohaterka lalkowej animacji “Cień świtu” (reż. Olga Stalev). Młoda dziewczyna spotyka na swojej drodze Bestię z głową kruka, do walki o jej życie wyrusza Cień. W podobnym baśniowym duchu są utrzymane “Trzy kruki”. Bohaterka Zarji Menart odwiedza kobietę-ptaka, by prosić o pomoc w uporaniu się z trapiącymi ją problemami. Dziewczyna zostaje wysłana w metaforyczną podróż, a na swojej drodze spotyka tytułowe ptaki.
Symboliki zwierzęcej nie zabraknie w pozostałych konkursowych tytułach. W kontemplacyjnej “Wydrze” (reż. Akihito Izuhara) relacja między dziewczyną, a rzeczną wydrą nie jest oczywista. Bohaterowie próbują nawiązać ze sobą kontakt, ale są dla siebie zupełnie obcy. W “Cichej panoramie” dźwięki natury, w tym zwierząt, zaczynają ginąć w odgłosach ścinanego drzewa, pociągów czy fabryk. Film Nicolasa Pireta to ciekawy formalnie eksperyment, który uświadamia jak człowiek zagłusza spokojne życie przyrody. Podobnie dzieje się w “Ósmym dniu” (reż. Agathe Sénéchal, Alicia Massez, Elise Debruyne, Flavie Carin, Théo Duhautois), autorzy animacji zapraszają widzów do pięknej, utkanej z kolorowej włóczki krainy, pełnej zwierząt i roślinności. Niepostrzeżenie do tego idealnego świata wkrada się mrok i ciemność, stopniowo pochłaniając faunę i florę.
Ludzie nie tylko przyczyniają się do zagłady, ale też nie zauważają zagrożenia i bardzo łatwo wracają do starych nawyków. W “Ruchomych górach” maleńkie postaci przypominające ludzi: bez twarzy, ubrań i emocji. Z jednej strony wydają się snuć bez celu, z drugiej – całymi siłami próbują przesunąć “góry”. Surrealistyczna opowieść Jessiki Poon jest metaforą stylu życia współczesnych nomadów, podążających ciągle za czymś nowym, a jednocześnie uwikłanych w stare nawyki. Podobnie zdają się funkcjonować pracownicy greckiego parlamentu z animacji “Gotowy” (reż. Eirini Vianelli), którzy zabijają nudę bezsensownymi czynnościami. Tymczasem do ziemi zbliża się meteoryt.
Na nudę w pracy nie może narzekać bohater pierwszej z polskich animacji w międzynarodowym konkursie krótkometrażowym. Przed chłopakiem z nowej plastelinowej animacji Izabeli Plucińskiej “Joko” wielka szansa. Może zarobić sporo pieniędzy, nosząc na swoich plecach ważne osobistości. Początkowo odmawia, ale szykanowany przez matkę i wyśmiewany w pracy, w końcu godzi się na usługiwanie zagranicznym delegatom. Drugi z polskich tytułów, “Ja, potwór” sięga po temat strachu. Animacja Zofii Tomalskiej, zaskakuje psychodeliczną wycieczką po meandrach umysłu i zakamarkach ludzkiego ciała. To pulsujący strumień świadomości w rytmie disco, elektroniki i hip hopu.
Szwajcarska produkcja, a temat bardzo polski. W “Samochodzie, który wrócił znad morza” Jadwiga Kowalska zabiera nas w sentymentalną podróż w czasie do Polski początku lat 80. Marzeniem grupy młodych ludzi jest posiadanie samochodu, wolność i wycieczka nad morze. Mało interesują ich sprawy polityki, mimo, że półki w sklepach są puste, a uzyskanie paszportu niemożliwe. Animowane kino drogi, w komiksowej stylistyce, dokumentujące Polskę w okresie PRL-u. Tematykę marzeń podejmuje też dokumentalna animacja “Kobieta z henny”. Reżyserka Isabel Herguera prowadzi w Indiach warsztaty z tatuowania ciała henną. W trakcie spotkań uczestniczki dzielą się z nią swoimi pragnieniami i planami na przyszłość.
Filmy fabularne
W tym roku nasze filmy fabularne zabiorą widownię od piekła aż po niebiosa (dosłownie!), opowiadając o współczesnych relacjach rodzinnych, prawach człowieka i radości, którą wciąż można odnaleźć w tych trudnych czasach. Mimo tego eklektyzmu łączy je jedna cecha – uniwersalne pragnienie czułości i solidarności, które odczuwa każdy z nas, bez względu na szerokość geograficzną, w której żyjemy. – opowiada Bartek Tesarz, filmoznawca, selekcjoner KFF.
Fabuły zabierają nas na plan filmowy. Jeden z tytułów nawet całkiem dosłownie. W “Wypłacz mnie z piekła” Jae Yang ojciec młodej reżyserki umiera. Mężczyzna nie może przejść reinkarnacji, utknął na “piekielnym lotnisku”, z którego się nie wydostanie, aż do chwili, w której jego córka po nim nie zapłacze. Tymczasem kobieta realizuje film, w którym porusza temat relacji ze zmarłym właśnie ojcem. Bohater tajwańskiego filmu nie wybrał śmierci, za to znudzony życiem Albert z “Suisunday” (reż. Tal Menkes) dokładnie wybiera sobie datę odejścia ze świata. Postanawia zabić się w niedzielę.
Swój specjalny dzień mają też bohaterowie kolejnych dwóch filmów z konkursu. W pierwszym z nich, “Diamentowej piękności” (reż. Anna Korom) uzależniona od operacji plastycznych Mária ma się spotkać z ukochanym sprzed lat, a w drugim mężczyzna przechodzi kryzys wieku średniego. “Ten osobliwy dzień”, to dla bohatera czas konfrontacji z erotycznymi fantazjami. Tymi, z których nie może się wyzwolić współcześnie i tą, którą wspomina z dzieciństwa.
Z seksualną frustracją zmaga się para z “Otwórz oczy” (reż. Qi Zhang). Zamknięci z powodu pandemii w ciasnym mieszkaniu z dzieckiem, małżonkowie poszukują przestrzeni na realizację swoich potrzeb. Swobody seksualnej, ani możliwości wyrażania siebie nie doświadczają bohaterowie i bohaterki irańskiego “Abrahama”(reż. Elnaz Ghaderpour, Reza Gamini) oraz rumuńskiego “Lepiej tą drogą”. W pierwszym tytule ginie młody chłopak, zostaje po nim jedynie kilka rzeczy, w tym spalona sukienka. Z kolei w krótkometrażowej produkcji Emanuela Parvu (pełnometrażowy film reżysera będzie miał premierę w konkursie głównym festiwalu w Cannes) z prześladowaniem zmaga się szesnastoletni Adi. Chłopak trafia na obdukcję, ma wyraźne ślady pobicia, niewiele mówi. Policja szybko ustala, że napaść może być związana z jego orientacją seksualną.
Dyskryminacja i prześladowania dotykają też Mohammeda, młodego Palestyńczyka, z polsko-francuskiej “Pomarańczy z Jaffy” (reż. Mohammed Almughanni). Chłopak próbuje przedostać się przez granicę izraelsko-palestyńską, ale kolejni kierowcy odmawiają mu podwózki. Z innego rodzaju nietolerancją zmagała się Emma Goldman. Filozofka i aktywistka sportretowana przez Machę Ovtchinnikovą w “Czerwonej Emmie” walczyła o prawa kobiet do samostanowienia. Z kolei o prawa wszystkich mniejszości walczy jedna z postaci “Brzęczenia ziemi”. W niezwykle zabawnym filmie Grety Stocklass w kosmicznej debacie ścierają się różne postawy i światopoglądy.
Komediowe tony wybrzmiewają w “Podręczniku dla rozwodników” (reż. Peter Ghesquiere). Rozwód to wcale nie taka skomplikowana sprawa, jak twierdzą dorośli. Wystarczy podzielić wszystko na dwie równe części i upewnić się, że byli partnerzy mieszkają od siebie wystarczająco daleko. Po sześciu latach rwania włosów z głowy, płaczu i rozpaczy będzie można wreszcie spokojnie porozmawiać. Niestety rozstanie nie cieszy 17-letniego chłopaka, bohatera filmu “Abel” (reż. Dekel Berenson, Paul Wesley). Nastolatek próbuje poradzić sobie z rozpadem związku, zabiera z domu strzelbę i rusza przed siebie. Od broni nie stroni też młody ochroniarz z “Jeńca” (reż. Lika Nadir). Zawieszony między pracą w nocnym klubie, gdzie podgląda monitoring i obserwuje piękne dziewczyny, a świadomością rozgrywającej się niedaleko wojny, nie potrafi znaleźć dla siebie miejsca. Kto wie, może już niedługo to on trafi na front. Strzelba pojawi się też w makabresce “Jak oskórować geparda?”. Reżyserka Meghan O’Shaughnessy zaprasza widzów do pełnego pułapek labiryntu, w którym fantazje o zemście przeplatają się z chorobą, kłamstwami, samotnością, beznadzieją, przemocą i marzeniami o podróży-ucieczce do Tanzanii.
Lista filmów dokumentalnych zakwalifikowanych do konkursu krótkometrażowego:
- Autyzm o sobie / Autism Plays Itself, reż. Janet Harbord, Wielka Brytania, 18’, 2023
- Babylonia / Babilonia, reż. Duda Gambogi, Kuba, Brazylia, 23’, 2024
- Dezercja / Fahnenflucht, reż. Emil Ahlhelm, Konradin Schuchter, Niemcy, 29’, 2023
- Dobry umysł rośnie w ciernistych miejscach / A Good Mind Grows in Thorny Places, reż. Katarína Gramatová, Słowacja, 20’, 2023
- Don Benjamin, reż. Ivan Zahínos, Hiszpania, 29’, 2024
- Duma Matki / Amma’s Pride, reż. Shiva Krish, Indie, 20’, 2024
- Emilio Barreto: anioły i demony / Emilio Barreto: Angels and Demons, reż. Cris Arana, Hiszpania, 26’, 2024
- Gdzie kończy się Rosja / Where Russia Ends, reż. Oleksiy Radynski, Ukraina, 25’, 2024
- Łódź podwodna / Submarine, reż. Oliwia Zakrzewska, Polska, 17’, 2024
- San Isidro / Inside San Isidro, reż. Katherine Bisquet, Kuba, 28’, 2023
- Syndrom pustej kartki / Blank Page Syndrome, reż. Jānis Ābele, Toms Šķēle, Łotwa, 8’, 2024
- Wzloty i upadki włoskiego klubu piłkarskiego / Force and Courage, rise and decline of an Italian Football Club, reż. Francesco Bovara, Giovanni Merlini, Włochy, 20’, 2023
Lista filmów animowanych zakwalifikowanych do konkursu krótkometrażowego:
- Cicha panorama / Silent panorama, reż. Nicolas Piret, Belgia, 5’, 2024
- Cień świtu / The Shadow Of Dawn, reż. Olga Stalev, Estotnia, 15’ 2023
- Gotowy / Ready, reż. Eirini Vianelli, Grecja, Belgia, 11’, 2023
- Ja, potwór / Me, Monster, reż. Zofia Tomalska, Polska, 9’, 2024
- Joko, reż. Izabela Plucińska, Polska, Czechy, Niemcy, 15’, 2024
- Kobieta z henny / The Illustrated Woman, reż. Isabel Herguera, Hiszpania, 8’, 2023
- Ruchome góry / Moving Mountains, reż. Jessica Poon, Niemcy, 6’, 2024
- Samochód, który wrócił znad morza / The Car that came back from the Sea, reż. Jadwiga Kowalska, Szwajcaria, 11’, 2023
- Trzy ptaki / Three Birds, reż. Zarja Menart, Słowenia, Chorwacja, 8’, 2024
- W ósmym dniu / On the 8th Day, reż. Agathe Sénéchal, Alicia Massez, Elise Debruyne, Flavie Carin, Théo Duhautois, Francja, 8’, 2023
- Wspomnienia ciemnej chmury / Dark cloud memories, reż. Seung-hee Jung, Korea Południowa, 12’, 2024
- Wydra / Kawauso, reż. Akihito Izuhara, Japonia, 15’, 2023
Lista filmów fabularnych zakwalifikowanych do konkursu krótkometrażowego:
- Abel, reż. Dekel Berenson, Paul Wesley USA, Wielka Brytania, Meksyk, 15’, 2024
- Abraham, reż. Elnaz Ghaderpour, Reza Gamini, Iran, 14’, 2023
- Brzęczenie ziemi / Buzz of the Earth, reż. Greta Stocklassa, Czechy, 29’, 2023
- Czerwona Emma / Red Emma, reż. Macha Ovtchinnikova, Francja, 14’, 2023
- Diamentowa piękność / Diamond Beauty, reż. Anna Korom, Węgry, 30’, 2023
- Jak oskórować geparda? / How to Skin a Cheetah, reż. Meghan O’Shaughnessy, Irlandia, 20’, 2023
- Jeniec / Captive, reż. Lika Nadir, reż. Ukraina, Francja, 15’, 2023
- Lepiej tą drogą / Better This Way, reż. Emanuel Pârvu, Rumunia, 15’, 2023
- Otwórz oczy / Open Eyes, reż. Qi Zhang, Chiny, 18’, 2023
- Podręcznik dla rozwodników / Manual for a divorce, reż. Peter Ghesquiere, Belgia, 12’, 2023
- Pomarańcza z Jaffy / An Orange from Jaffa, reż. Mohammed Almughanni, Polska, Francja, 26’, 2023
- Suisunday, reż. Tal Menkes, Izrael, 12’, 2024
- Ten osobliwy dzień / This Peculiar Day, reż. Emilia Ondriasova, Słowacja, 19’, 2023
- Wypłacz mnie z piekła / Cry Me Through Hell, reż. Jae Yang, Tajwan, 29, 2023
Karnety na 64. Krakowski Festiwal Filmowy już w sprzedaży!
Krakowski Festiwal Filmowy jest na ekskluzywnej liście wydarzeń filmowych kwalifikujących do Oscara® w kategoriach krótkometrażowych (fabuła, animacja, dokument) oraz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, a także rekomenduje do Europejskiej Nagrody Filmowej w tych samych kategoriach.
Festiwal realizowany jest ze środków: Gminy Miejskiej Kraków, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Programu Kreatywna Europa Komisji Europejskiej, Województwa Małopolskiego, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Współorganizatorem jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
64. Krakowski Festiwal Filmowy odbędzie się w kinach od 26 maja do 2 czerwca 2024 roku oraz online na KFF VOD od 31 maja do 16 czerwca 2024 roku.