Twórcy dokumentów zaproszonych do popularnej pozakonkursowej sekcji wykraczają poza granice kraju lub osadzają się na jego obrzeżach, uciekają od doczesności i myszkują w archiwach, by opowiedzieć na nowo o postaciach, które przeszły do historii. Siedem znakomitych polskich produkcji i koprodukcji znalazło się w tegorocznej odsłonie panoramy polskiego dokumentu.
Poza granicami
Panorama polskiego dokumentu nie oznacza eksploracji jedynie własnego podwórka. Polscy twórcy i twórczynie bardzo chętnie podróżują po świecie, by przywieźć historie, które tylko pozornie wydają się odległe, a przy głębszym wejściu w temat, odkrywamy ich uniwersalność.
Edyta Wróblewska, reżyserka filmu “Gdy powieje harmattan”, zabiera nas aż do Ghany. Barbara ma 25 lat i mieszka w Akrze. Jako ośmioletnia dziewczynka podzieliła los tysięcy ghańskich dzieci, które zostały zmuszone do niewolniczej pracy przez własnych rodziców. Przez lata funkcjonowała w świecie pełnym nadużyć, przemocy i strachu. Pomimo gniewu, wspiera rodziców finansowo, ale ich oczekiwania ciągle rosną. Razem z bratem wraca do rodzinnej miejscowości, aby znaleźć rozwiązanie. Zanim to się stanie, Barbara musi ostatecznie skonfrontować się z rodzicami.
Dwa kolejne tytuły to historie naszych sąsiadów. Na południe ruszamy śladem duetu reżyserów Justyny Gawełko i Tomera Slutzky’ego. “Czeski film” opowiada o synagodze w Karniowie. Przed wojną czeskie miasteczko było domem dla 450 osobowej społeczności żydowskiej, po wojnie nie został z nich nikt. Kilkadziesiąt lat później miejscowość nawiedziła kolejna katastrofa – powódź stulecia. Uszkodzeniu uległa między innymi żydowska świątynia. Aby zapobiec dalszym zniszczeniom synagogi, grupa mieszkańców postanowiła przywrócić ją do dawnej świetności, a może i dać początek nowej żydowskiej społeczności w mieście.
W polsko-ukraińskiej produkcji “Kwiaty Ukrainy” reżyserka Adelina Borets za bohaterkę obiera zadziorną 67-letnią Natalię. Kobieta posiada zachwycającą działkę znajdującą się w samym środku blokowiska w Kijowie, co stanowi łakomy kąsek dla deweloperów, z którymi zmaga się od dłuższego czasu. Proponowane miliony jej nie interesują, twardo pozostaje obrończynią swojej małej ojczyzny. A kiedy ta wielka zostaje zaatakowana przez Rosję, jej opór rośnie w siłę. Osobista walka Natalii staje się piękną metaforą walki całego narodu.
W Polsce
Temat walki, choć tej z przeszłości, ale za to z podobnym wrogiem, znajdziemy w filmie Marka Jagielskiego. Dokument “1953. Walka o nadzieję” opowiada o pierwszych w powojennej Polsce mistrzostwach świata w boksie – wówczas kultowej dyscyplinie sportowej. W zrujnowanej Warszawie legendarny trener Feliks Stamm musi odbudować polską reprezentację bokserską, żeby stawić czoła najpotężniejszej drużynie świata – ZSRR. Wydarzenie to ma wymiar nie tylko sportowy, ale i polityczny. Do walki w polskich barwach stają najbardziej utytułowani pięściarze. Relacja z pamiętnych mistrzostw oczami świadków tamtych wydarzeń: m.in. Tadeusza Olszańskiego i Daniela Olbrychskiego.
Ten ostatni z komentatorów pojawia się również w biografii jednego z najwybitniejszych polskich twórców filmowych. Janusz Morgenstern, dla przyjaciół Kuba. Pochodził z rodziny żydowskiej, w Holokauście stracił całą rodzinę. Reżyser filmów, które na stałe zapisały się na kartach polskiej kinematografii.: „Do widzenia, do jutra”, “Trzeba zabić tę miłość”, „Żółty szalik” czy “Jowita” ze wspomnianym Danielem Olbrychskim, a także popularnych seriali „Stawka większa niż życie”, „Polskie drogi” oraz „Kolumbowie”. Dokument “Kuba” w reżyserii Marcina Straucholda to portret Morgensterna utkany z wywiadów, audycji, zdjęć, a także jego własnych filmów, które stanowiły dla niego ucieczkę od traumy, jakiej doświadczył podczas wojny.
Na granicy
W zawieszonej przestrzeni między Polską a Nieznanym znajdują się dwa dokumenty doskonale znanych festiwalowej publiczności reżyserek, Elizy Kubarskiej i Lidii Dudy. Ta pierwsza sięga do przeszłości, by opowiedzieć o pionierce himalaizmu, Wandzie Rutkiewicz, a ta druga rusza na wschodnią granicę do rodziny, która w skali mikro doświadcza tematu migracji.
“Ostatnia wyprawa” to porywająca historia polskiej himalaistki, której tajemnicze zniknięcie przed 30 laty staje się punktem wyjścia do biograficznej opowieści o niesamowitej kobiecie. Wskazówką do poszukiwań Wandy Rutkiewicz jest dla reżyserki audio-pamiętnik bohaterki znaleziony wśród sterty materiałów archiwalnych. Prywatne nagrania pozwalają bliżej poznać kobietę o niezwykle ciekawych przemyśleniach, otwartą na świat, zakochaną w górach. Poza licznymi archiwalnymi nagraniami w filmie pojawiają się bliskie Rutkiewicz kobiety – jej siostra Janina Fies oraz menadżerka Marion Feik, a także współtowarzysze wspinaczek, Reinhold Messner, Krzysztof Wielicki i Carlos Carsolio.
Asia i Marek, bohaterowie “Lasu”, kupili stary dom przy wschodniej granicy Polski, w najstarszym lesie Europy. To ich mały raj – miejsce, w którym mają bezpiecznie dorastać ich dzieci, z dala od problemów współczesnego świata. Jednak pewnego dnia w ich zielonej enklawie pojawiają się Inni. Uchodźcy, niechciani w Polsce i na Białorusi. Rodzina nie wyobraża sobie, jak mogłaby przejść obojętnie wobec ich niepewnego losu. Mimo że polskie prawo zabrania pomocy, oni decydują się działać, tym bardziej, że na ich decyzje patrzą dzieci, które być może za parę lat zaczną zadawać pytania.
Panorama polskiego dokumentu:
- 1953. Walka o nadzieję / 1953. Fight for Hope, reż. Marek Jagielski, Polska, 75’, 2023
- Czeski Film / Jews by Choice, reż. Justyna Gawełko, Tomer Slutzky, Polska, Izrael, USA, 74’, 2024
- Gdy powieje harmattan / When Harmattan Blows, reż. Edyta Wróblewska, Polska, 82’, 2024
- Kuba, reż. Marcin Strauchold, Polska, 88’, 2023
- Kwiaty Ukrainy / Flowers of Ukraine, reż. Adelina Borets, Polska, Ukraina, 70’, 2024
- Las / Forest, reż. Lidia Duda, Polska, Czechy, 88’, 2024
- Ostatnia wyprawa / The Last Expedition, reż. Eliza Kubarska, Polska, Szwajcaria, Nepal, Indie, Włochy, Austria, 80’, 2024
Karnety na 64. Krakowski Festiwal Filmowy już w sprzedaży!
Krakowski Festiwal Filmowy jest na ekskluzywnej liście wydarzeń filmowych kwalifikujących do Oscara® w kategoriach krótkometrażowych (fabuła, animacja, dokument) oraz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, a także rekomenduje do Europejskiej Nagrody Filmowej w tych samych kategoriach.
Festiwal realizowany jest ze środków: Gminy Miejskiej Kraków, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Programu Kreatywna Europa Komisji Europejskiej, Województwa Małopolskiego, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Współorganizatorem jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
64. Krakowski Festiwal Filmowy odbędzie się w kinach od 26 maja do 2 czerwca 2024 roku oraz online na KFF VOD od 31 maja do 16 czerwca 2024 roku