Zmarł Jonas Mekas

W wieku 96 lat zmarł Jonas Mekas, legendarny amerykański reżyser litewskiego pochodzenia, nazywany ojcem chrzestnym amerykańskiego kina awangardowego. W 2010 roku odebrał nagrodę Smoka Smoków na 50. Krakowskim Festiwalu Filmowym za wkład w rozwój kina światowego.

 

Jonas Mekas urodził się w 1922 roku na Litwie. W czasie wojny był więziony w obozie pracy w Niemczech. Po wojnie studiował filozofię na uniwersytecie w Mainz, a w 1949 razem z młodszym bratem Adolfasem wyemigrował do USA. Osiadł w Nowym Jorku, gdzie niedługo potem rozpoczęła się jego przygoda z kinem. W słynnym stowarzyszeniu filmowym Cinema 16 prowadzonym przez Amosa Vogela zetknął się z kinem awangardowym. Swoje pierwsze filmy, będące rejestracją jego własnego życia, kręcił na kupionej za pożyczone pieniądze słynnej kamerze 16 mm Bolex. W 1953 roku zaczął je pokazywać w nowojorskich galeriach.

 

Uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli amerykańskiego filmu awangardowego, tzw. New American Cinema. Na jego bogatą filmografię składają się filmy fabularne, dokumenty oraz swoiste “dzienniki”, w których utrwalone zostało nowojorskie życie sprzed lat. Jego filmy były wielokrotnie prezentowane w muzeach i na festiwalach na całym świecie, do najbardziej znanych należą: narracyjne “Guns of the Trees”, (1961), dokumentalna “Klatka” / “The Brig”, (1963), oraz słynne, impersyjne „dzienniki” takie jak “Walden” (1969); “Lost, Lost, Lost” (1975); “Wspomnienia z podróży na Litwę” / “Reminiscences of a Voyage to Lithuania”, (1972); “Zefiro torna”, (1992) czy też “As I was Moving Ahead, Occasionally I saw Brief Glimpses of Beauty”, (2001).

 

Dokumentował codzienne życie i współpracował z tak znanymi artystami amerykańskiej bohemy jak: Lionel Rogosin, Andy Warhol, Allen Ginsberg, Yoko Ono, John Lennon, Salvador Dalí czy George Maciunas.

 

Mekas był także poetą i prozaikiem, tworzył w języku angielskim i litewskim. Opublikował liczne dzienniki i wspomnienia.